تحلیل سیستمی تغییر نقش عملکردی مناطق شهری(نمونه موردی: منطقه 11 شهرداری تهران)

در مطالعات تغییرات عملکرد شهری، ابتدا باید با سطوح و محورهای تغییرات آن آشنا شد. در غالب منابع، تغییر عملکرد به معنای تغییر کاربری زمین گرفته شده است، اما این توضیح دهنده ی تمامی ابعاد تغییرات عملکرد شهری نمی باشد. در واقع تغییرات کاربری زمین به عنوان تغییر کالبدی تحقق یافته، توضیح دهنده ی ماهیت و معنای تغییرات عملکردی نسیت. عملکرد شهری به عنوان روح شهر و حقیقی در جریان بین فضاها و مکان ها، باید خود از یک ماهیت و معنایی باطنی شکل گرفته باشد. بنابراین باید عملکرد به عنوان جزئی از سیستم کل که بن و ریشه پیوند دهنده ی تمام زیرسیستم ها به یکدیگر است، در نظر گرفته شود که تغییرات در آن روح شهر را دچار دگرگونی می کند. بر این اساس در فصل دوم پژوهش پیش رو، بازتعریفی از عملکرد شهری به عنوان عنصر بنیادی شکل دهنده ی روح و حقیقت شهر، صورت گرفته است. و سطوح و محورهای تغییرات عملکرد شهری مشخص شده اند. سپس به منظور شناسایی رفتار محرک های تغییرات عملکردی مناطق شهری، از رویکرد پویایی سیستم ارائه شده توسط پروفسور جی.دبلیو فارستر استفاده شده است. در فصل سوم این رویکرد و روش آن معرفی شده است. در فصل چهارم تغییرات صورت گرفته در محدوده مورد مطالعه(منطقه11 شهرداری تهران) در ابعاد کالبدی،کیفیت فضایی و ساختار جمعیتی، براساس مستندات مورد بررسی قرار گرفته و در فصل پنجم به منظور تدقیق سطح اثرگذاری، نتایج بدست آمده از فصل پیشین، با استفاده از چارچوب مفهومی dpsir طبقه بندی شده اند. مطابق این طبقه بندی، نشانگر ها و شاخص ها تعیین شده و بر مبنای روش پویایی سیستم، رفتار سیستم طی سال های 1355تا1390 شبیه سازی شده است. نتیجه شبیه سازی نشان می دهد که در طی سه دهه گذشته نسبت تغییرات سطح تجاری به مسکونی همواره در حال افزایش بوده و سطح کیفیت فضایی سکونت با روندی کاهشی اما هدف جو روبرو بوده است. مطابق با مبانی نظری، این امر نشان از تغییر عملکرد منطقه طی 30سال گذشته است. همچنین مطابق با دسته بندی متغیرها در قالب چارچوب dpsir، نتیجه گرفته شده است که سرمایه گذاری های عاملان توسعه، گرایشات مردم و ارای ضوابط و اعمال قوانین شهرداری از مهمترین محرک های این تغییر محسوب می شوند. این نشان می دهد که برنامه ریزان تاثیر به سزایی در تغییرات منطقه نداشته اند.